Gynofobia – jak pokonać lęk przed kobietami?

Fobie zalicza się do zaburzeń lękowych. Jednym z nich jest gynofobia. Co to takiego i jak leczy się tę przypadłość? Pod tym tajemniczym terminem kryje się lęk przed kobietami, który rozwija się w wyniku bolesnych interakcji z przedstawicielkami płci żeńskiej. Osoba, która go doświadcza, stosuje strategię unikową, aby uchronić się przed cierpieniem. Niestety, przynosi to efekt przeciwny do zamierzonego. Na czym polega psychoterapia w leczeniu gynofobii?

Gynofobia – co to jest?

Gynofobia to lęk przed kobietami, który zalicza się do specyficznych fobii społecznych. Tego stanu mogą doświadczać przedstawiciele każdej płci. Najczęściej jednak strach przed kobietami rozwija się u mężczyzn.

Zaburzenia lękowe przybierają różne oblicza. Mówimy o nich wówczas, gdy jakiś neutralny bodziec wywołuje w nas reakcję walki, ucieczki lub zamierania. Nasz mózg w toku ewolucji nauczył się reagować na każdą informację o potencjalnym niebezpieczeństwie, ponieważ zwiększało to nasze szanse na przetrwanie. Niestety, nie rozróżnia czynników, które realnie nam zagrażają od tych, które tylko postrzegamy jako niepokojące. Za każdym razem reaguje zatem tak samo. Pod wpływem odczuwanego lęku zachowujemy się tak, jak nasi przodkowie, gdy spotkali dzikie zwierzę.

Choć większość kobiet nam nie zagraża, wykazuje wobec nas przyjazne lub neutralne nastawienie, odczuwamy lęk. Ten automatycznie uruchamia w nas reakcję walki, ucieczki lub zamierania. Możemy pracować i nagle wybiec z biura, gdy pojawi się w nim klientka. Nasze zachowanie wydaje się irracjonalne, mimo to nie potrafimy postąpić inaczej. Na tym właśnie polega gynofobia, która jest specyficzną fobią społeczną. Prowadzi nas do zachowań unikowych, które znacznie zubażają nasze życie i je utrudniają. Nie da się bowiem całkowicie wykluczyć obecności kobiet w społeczeństwie. 

Czym jest kaligynefobia?

Kaligynefobia to lęk przed pięknymi kobietami, który stanowi szczególną odmianę gynofobii. W tym przypadku niepokój odczuwamy tylko przy niektórych interakcjach z przedstawicielkami płci żeńskiej. Nie oznacza to jednak, że strach przed pięknymi kobietami nie zakłóca codziennego funkcjonowania. W przestrzeni publicznej nie da się uniknąć kontaktu z nimi. Spotykamy je na ulicach, w galeriach handlowych, parkach miejskich i miejscu pracy. Dokuczliwe objawy fobii społecznej obniżają jakość naszego życia. Nierzadko nas paraliżują lub prowadzą na skraj wyczerpania emocjonalnego. Zarówno gynofobia, jak i kaligynefobia wymaga podjęcia leczenia. Psychoterapia pozwala nam żyć w pełni bez podejmowania strategii unikowych w obliczu kontaktu z czynnikiem wyzwalającym lęk.

Gynofobia a mizoginia

Niektórzy uważają, że gynofobia i mizoginia stanowią synonimy. W rzeczywistości są to dwa różne zjawiska. Pod gynofobią kryje się lęk przed kobietami i chęć ich unikania, natomiast pod mizoginią nienawiść wobec przedstawicielek płci żeńskiej. 

Mężczyzna, który cierpi na strach przed kobietami, stara się unikać interakcji z nimi. Zazwyczaj jednak nie odczuwa nienawiści i nie chce ich pozbawić elementarnych praw. Koncentruje się raczej na swoich trudnych emocjach.

Z kolei mizogin nienawidzi kobiet i pragnie pozbawić je równych praw. Może np. okazywać im jawną pogardę. Podkreślać, że nie nadają się do sprawowania władzy, studiowania na politechnice i zarządzania własnym majątkiem. 

Aby lepiej zobrazować różnicę między gynofobią a mizoginią, warto odnieść się do przykładu konserwatywnych polityków. Niektórzy z nich zasłynęli z wypowiedzi, że kobietom należy odebrać prawa wyborcze, bo i tak głosują tak, jak każą im mężczyźni. Posłowie o skrajnych poglądach nie boją się kobiet, wchodzą z nimi w relacje romantyczne.

Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której mężczyzna odczuwający lęk przed kobietami, jednocześnie zaczyna darzyć je nienawiścią. Uważa, że jego problemy znikną, gdy przedstawicielki płci żeńskiej zamknie się w domach i pozbawi wszelkich praw.

Objawy gynofobii

Gynofobia to zaburzenie lękowe, które manifestuje się poprzez objawy psychosomatyczne. Niektóre z nich są bardzo dokuczliwe i znacząco obniżają jakość życia. Niekiedy strach przed kobietami wyzwala ataki paniki, podczas których osoba dotknięta tą przypadłością odnosi wrażenie, że za chwilę umrze. W związku z tym dostrzegając u siebie objawy gynofobii, warto zgłosić się po pomoc do psychiatry lub psychoterapeuty.

Lęk przed kobietami manifestuje się poprzez:

• ucisk w klatce piersiowej,
• hiperwentylację,
• ból brzucha,
• nadmierne wydzielanie potu,
• uderzenia gorąca,
• zawroty głowy,
• duszności,
• suchość w ustach,
• drżenie rąk,
• splątanie myśli,
• trudności w koncentracji,
• unikanie kontaktu z kobietami w sytuacjach społecznych,
• ból pleców,
• napięcie mięśni i ich zesztywnienie,
• introwertyzm,
• unikanie rozmów z kobietami, także telefonicznych i za pośrednictwem maili.

Warto zaznaczyć, że symptomy gynofobii mogą pojawić się pod wpływem bezpośredniego spotkania z kobietą, rozmowy telefonicznej i obecności akcesoriów stereotypowo powiązanych z płcią żeńską.

Mężczyźni, u których występuje gynofobia, prowadzą mniej satysfakcjonujące życie. Nierzadko rezygnują z interakcji społecznych, gdy może pojawić się w nich jakaś kobieta. Wybierając miejsce pracy, kierują się tym, aby było wolne od przedstawicielek płci żeńskiej. Hamuje to pełny rozwój  ich potencjału zawodowego. Ponadto sprawy często się komplikują, gdy w firmie zjawia się nowa pracownica lub klientka. Jednocześnie mężczyźni dotknięci gynofobią unikają wchodzenia w relacje romantyczne, przez co doświadczają samotności.

Gynofobia – przyczyny

Lęk przed kobietami ma podłoże psychiczne i zazwyczaj wynika z wcześniejszych doświadczeń z przedstawicielkami płci żeńskiej. Niektóre osoby są bardziej narażone na rozwój fobii. Jeśli ich rodzice i dziadkowie cierpieli na zaburzenia lękowe, to istnieje ryzyko, że wykazują większą podatność na odczuwanie niepokoju ze względu na uwarunkowania genetyczne. 

Przyczyny gynofobii na ogół obejmują:

• poniżanie przez kobietę, np. szefową stosującą mobbing czy partnerkę seksualną wyśmiewającą sprawność mężczyzny,
• skłonności homoseksualne, które są tłumione np. wskutek wychowywania w konserwatywnej rodzinie. Wówczas mężczyzna czuje się przymuszony do wejścia w relację romantyczną z kobietą, co pozostaje niezgodne z jego naturą. Próbuje się przed tym bronić, unikając przedstawicielek płci żeńskiej,
• wychowywanie przez despotyczną matkę, która zarządzała rodziną w sposób autorytarny i nie znosiła sprzeciwu. Podporządkowała sobie partnera i dzieci. Nierzadko znęcała się nad nimi psychicznie lub fizycznie,
• przemoc seksualną ze strony kobiety, np. molestowanie przez babcię podczas wakacji,
• porzucenie przez matkę i wychowywanie przez samodzielnego ojca, który miał w sobie dużo goryczy. Często negatywnie wypowiadał się na temat swojej byłej partnerki i innych kobiet. Jego syn uwewnętrznił jego przekonania, przez co obawia się przedstawicielek płci żeńskiej.

Gynofobia – test

Zastanawiasz się, czy rozwinął się u Ciebie strach przed kobietami i potrzebujesz specjalistycznej pomocy psychologicznej? Odpowiedz szczerze na poniższe pytania.

1. Czy starasz się unikać interakcji z kobietami?
2. Czy podczas kontaktów z kobietami doświadczasz ataków paniki, nad którymi nie potrafisz zapanować?
3. Czy wychodząc z domu, zawsze starasz się zredukować ryzyko interakcji z kobietami? Np. upewniasz się, że na imprezie u kolegi nie będzie żadnych koleżanek.
4. Czy w obecności kobiet czujesz duszność, ucisk w klatce piersiowej, dezorientację lub zawroty głowy?
5. Czy przy wyborze zawodu kierowałeś się tym, aby cieszył się małą popularnością wśród przedstawicielek płci żeńskiej?
6. Czy zawsze unikałeś relacji romantycznych z kobietami i tłumiłeś ich zainteresowanie swoją osobą?

Im więcej odpowiedzi twierdzących udzielisz na powyższe pytania, tym większe prawdopodobieństwo, że borykasz się z gynofobią. Nawet gdy test wypadł negatywnie, ale czujesz, że Twoje relacje z przedstawicielkami płci żeńskiej nie są dla Ciebie komfortowe, umów się na wizytę do psychologa. Specjalista pomoże Ci określić źródło Twoich trudności i potwierdzi/wykluczy lęk przed kobietami.

Jak pokonać lęk przed kobietą?

Leczenie gynofobii opiera się głównie na psychoterapii. Niekiedy stan mężczyzny jest na tyle poważny, że nie wychodzi on z domu w obawie przed interakcjami z kobietami. Uniemożliwia mu to wykonywanie pracy zawodowej, dlatego w pierwszej kolejności kieruje się go do psychiatry. Lekarz przeprowadza diagnostykę i w razie konieczności przepisuje leki przeciwlękowe. Niestety, nie eliminują one problemu. Gynofobia nie ustępuje, dopóki nie zostanie przepracowana w ramach psychoterapii.

Fobie społeczne to zaburzenia lękowe, w których leczeniu najlepiej sprawdza się terapia poznawczo-behawioralna. Zakłada ona, że nasze nieadaptacyjne przekonania generują trudne emocje, które przekładają się na dysfunkcyjne zachowania, nieprzyjemne reakcje fizjologiczne i zaburzone relacje międzyludzkie. Zmieniając założenia na bardziej realistyczne, możemy skorygować pozostałe elementy.

Mężczyźni, u których rozwinęła się gynofobia, często postrzegają kobiety jako zagrażające. Wielu z nich uważa, że przedstawicielki płci żeńskiej tylko potrafią się z nich naśmiewać. To założenie jest nieprawdziwe, ponieważ opiera się na nadmiernym uogólnieniu. Podczas terapii poznawczo-behawioralnej klient wraz ze specjalistą uczy się kwestionować swoje myśli i zastępować je założeniami alternatywnymi. Prowadzi to do przeprogramowania poznawczego, które poprawia jakość jego życia.

Np. mężczyzna, który wierzy, że kobiety tylko czekają na okazję, aby się z niego naśmiewać, może zrewidować swoje doświadczenia. Z uwagą i ciekawością naukowca przyjrzeć się różnym sytuacjom. Spisać w dzienniku, jak często wchodząc w interakcje z kobietami, stał się ofiarą kpin. Dzięki eksperymentowi behawioralnemu odkrywa, że większość z nich nie naśmiewa się z niego. W rezultacie może sformułować nowe przekonanie: tylko moja była kpiła ze mnie, moje koleżanki z pracy są wobec mnie neutralne/przyjazne. W rezultacie jego lęk ulegnie zmniejszeniu, przez co przestanie unikać kobiet i odczuwać nieprzyjemne objawy psychosomatyczne.

Terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu zaburzeń lękowych często wykorzystuje ekspozycję. Klient pod  czujnym okiem specjalisty wystawia się na oddziaływanie bodźca, który wyzwala w nim niepokój. Cały proces przebiega w kontrolowanych i bezpiecznych warunkach. Np. najpierw mężczyzna dotknięty gynofobią dotyka szminki, później ogląda zdjęcia kobiet, słucha ich głosu, a na koniec wchodzi z nimi w interakcje. Pozwala mu to zrewidować dotychczasowe założenia i przekonać się, że w kontaktach z przedstawicielkami płci żeńskiej nie ma nic zagrażającego.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest z założenia krótkoterminowa. Czasem lęk przed kobietami pozostaje głębiej zakorzeniony, dlatego kieruje się mężczyznę na terapię schematów lub psychodynamiczną.

Podsumowanie

Gynofobia to lęk przed kobietami, który rozwija się u kobiet i mężczyzn w wyniku traumatyzujących wydarzeń z udziałem przedstawicielek płci żeńskiej. Nasz mózg stara się nas chronić przed cierpieniem. W rezultacie zapamiętuje, że kobiety są niebezpieczne i lepiej ich unikać. Niestety, ucieczka przed nimi okazuje się trudna do wykonania, ponieważ stanowią ponad połowę społeczeństwa. Ponadto zubaża nasze życie towarzyskie. Dostrzegając u siebie objawy gynofobii takie jak ucisk w klatce piersiowej, drżenie rąk i duszność, warto zgłosić się do specjalisty. Psychoterapia poznawczo-behawioralna charakteryzuje się wysoką skutecznością w leczeniu zaburzeń lękowych, w tym specyficznych fobii społecznych.

Bibliografia:

1. Beck J.S.; Terapia poznawczo-behawioralna: podstawy i zagadnienia szczegółowe; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012
2. Bogucka M.; Mizoginia; Oficyna Naukowa, 2018
3. Bourne E.J.; Lęk i fobia: praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011
4. McKay M., Fanning P., Pool E., Zurita Ona P.E., Ból emocjonalny: strategie i ćwiczenia, dzięki którym poradzisz sobie z cierpieniem psychicznym; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2024
5. Nast M.; Pokolenie ja: niezdolni do relacji; Czarna Owca, 2018
6. Padesky C.A., Greenberger D.; Umysł ponad nastrojem: podręcznik terapeuty; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004
7. Staniek M.; Pokonaj problemy i lęki; SamoSedno, 2020