Komunikacja w związku – czyli rozmowa jako podstawa udanego związku

Komunikacja w związku opiera się na rozmowie, która często przysparza nam trudności. Nie umiemy wyrazić za pomocą słów tego, co czujemy i czego oczekujemy od partnera. Często mamy nie najlepszy kontakt ze swoimi emocjami, które informują nas o potrzebach. Jeśli nawet wiemy, o co nam chodzi, nie potrafimy dobrać odpowiednich słów. Tymczasem nie tylko one decydują o odbiorze naszej informacji, dużo ważniejsza okazuje się mowa ciała. Jak wygląda dobra komunikacja w związku? Z czego najczęściej wynikają nasze problemy związane z rozmową?

Czym jest komunikacja?

Komunikacja opiera się na wymianie informacji między ludźmi i najczęściej dotyczy:

• spraw organizacyjnych,
• kwestii biznesowych, w tym zleceń i ich specyfikacji,
• zaistniałych problemów,
• emocji,
• uczuć,
• przekonań,
• zdobytej wiedzy,
• potrzeb,
• granic,
• oczekiwań,
• zainteresowań,
• kwestii formalnych, w tym prawnych i księgowych.

Wymiana komunikatów odbywa się na poziomie:

• słów,
• dźwięków,
• obrazów,
• tekstów,
• gestów.

Choć trudno w to uwierzyć, większości informacji wcale nie przekazujemy za pomocą słów, lecz za pośrednictwem komunikatów niewerbalnych. Nasze spojrzenie, ton głosu, drżące ręce, zaciśnięte usta czy niepewny krok często zdradzają więcej niż same wypowiedzi. Te drugie możemy kontrolować i celowo formułować w sposób, jaki uważamy za najbardziej stosowny. Trudniej nam panować nad mową ciała. Bardzo często to właśnie ona wskazuje na nasz prawdziwy stosunek do rozmówcy czy sprawy. Mózg drugiej osoby wychwytuje nieścisłości, dlatego rozbieżność między wypowiedzią a komunikatami niewerbalnymi często skutkuje utratą zaufania.

Na czym polega komunikacja w związku?

Komunikacja w związku partnerskim odgrywa bardzo ważną rolę, ponieważ umożliwia swobodną wymianę emocji, myśli, uczuć i potrzeb. Kiedy jesteśmy z kimś blisko, zdejmujemy maski. Dopuszczamy wówczas drugą osobę do siebie i swojego intymnego świata. Aby jednak tak się stało, potrzebujemy bezpieczeństwa emocjonalnego. Dzięki niemu bez obaw wyrażamy swoje uczucia i potrzeby, bo wiemy, że spotkają się z akceptacją, zrozumieniem i szacunkiem. Partner niekoniecznie zechce zrealizować nasze oczekiwania, ale nie wyśmieje nas ani nie zaatakuje. 

Jak powinien wyglądać związek, który przynosi szczęście i spełnienie? Obie strony informują się o swoich potrzebach i emocjach. Jednocześnie mają świadomość, że partner może odmówić realizacji niektórych oczekiwań. Nie próbują naruszać swoich granic, by osiągnąć cel, czy postawić na swoim. 

Zła komunikacja często leży u źródeł różnych trudności, jakie zgłaszają mi klienci podczas terapii par. Wielu z nich wychodzi z założenia, że jeśli ktoś kocha, to domyśli się, o co im chodzi. Niektórzy prowokują partnera, obrażając się o drobiazgi i liczą na to, że on wyciągnie z tego właściwe wnioski. Gdy tak się nie dzieje, czują się rozczarowani i sfrustrowani. Robią awanturę, obrażają się, fundują partnerowi ciche dni, lub działają mu na złość. Niekiedy też go zdradzają. Później trafiają do mojego gabinetu w poszukiwaniu pomocy.

Skąd się biorą problemy z komunikacją w związku?

Zdrowa komunikacja w związku jest bardzo ważna, bo pozwala nam wyrazić swoje emocje, myśli, potrzeby i granice. Gdy umiemy ze sobą rozmawiać, wykazujemy wyższy poziom zadowolenia z relacji. Problemy i kryzysy w związku nie omijają żadnej z par. Od nas zależy, jak przez nie przejdziemy. Czy będziemy się kłócić, stosować bierną agresję, czy porozmawiamy o nich. Wiele problemów da się rozwiązać, zachowując otwartość, zrozumienie i wzajemny szacunek. 

Problemy z komunikacją zazwyczaj obejmują:

• agresywne komunikaty typu “Przychodzisz do domu i od razu robisz bałagan”,
• udowadnianie racji, np. “Wypominasz mi zakup nowego telefonu, a sam zamawiasz sobie gry komputerowe i zachowujesz się jak dzieciak”,
• walkę o władzę w związku, niebranie pod uwagę stanowiska drugiej osoby. Np. “Zapisałem syna na religię, bo nie wyobrażam sobie, że mogłoby być inaczej. Moja rodzina od lat hołduje pewnym wartościom”, 
• niejasne formułowanie wypowiedzi, np. “Zacząłbyś się bardziej przykładać do prac domowych” zamiast “Zależy mi na jasnym podziale domowych obowiązków i chciałabym go z Tobą ustalić”,
• kłócenie się o pretekst, a nie sedno problemu. Przykład: “Jak zwykle zasnąłeś po seksie” zamiast “Potrzebuję więcej czułości i jest mi smutno, gdy mnie nie przytulasz”,
• niesłuchanie wypowiedzi partnera, lub osądzanie jej już po pierwszych dwóch zdaniach,
• wybór niewłaściwego miejsca i czasu na trudne rozmowy, np. poranku, gdy spieszymy się do pracy i panuje nerwowa atmosfera.

Dlaczego rozmowa w związku nam nie wychodzi? Poniżej wymieniam najczęstsze przyczyny.

1. Pozabezpieczny styl przywiązania, któremu towarzyszy lęk przed bliskością. Z jego powodu budujemy powierzchowne relacje, bo nie potrafimy się odsłonić i pozwolić sobie na intymność. 
2. Lęk przed odrzuceniem i agresją, który może być adekwatny lub nieadekwatny do zaistniałych okoliczności. Jeśli nasz partner zachowuje się w sposób toksyczny, mamy powód, by nie odsłaniać swoich czułych punktów. Gdy natomiast nigdy nie zrobił nic złego, a nasz lęk sięga poprzednich związków lub czasów dzieciństwa, to warto go przepracować.
3. Brak dobrych wzorców komunikacji, uczymy się poprzez modelowanie postaw swoich rodziców. Jeśli oni się kłócą, zamiatają sprawy pod dywan, fundują sobie ciche dni, my postępujemy podobnie. 
4. Zmęczenie, które sprawia, że jesteśmy rozdrażnieni i nie mamy ochoty na rozmowę z partnerem. Warto wyczuć, czy to dobry moment na wymianę informacji, zanim do niej przystąpimy.
5. Wysoka reaktywność emocjonalna, która ma zarówno podłoże neurobiologiczne, jak i wynika z wyuczonych wzorców. Niekiedy posiadamy takie właściwości mózgu i układu nerwowego, że działamy bardzo impulsywnie. Ponadto wychowując się u boku niedojrzałych emocjonalnie rodziców, nie zdobywamy cennej umiejętności związanej z zarządzaniem swoim afektem. 
6. Niska samoocena powoduje, że unieważniamy swoje potrzeby, emocje i myśli. Sądzimy, że nie zasługują na uwagę i nie spotkają się z zainteresowaniem partnera. Rodzice nigdy nie zawracali sobie nimi głowy.
7. Złe doświadczenia z otwartą komunikacją potrzeb, które mogą sięgać poprzedniego związku lub domu rodzinnego. Gdy ktoś obraca przeciwko nam to, czego dowiedział się o nas podczas intymnej rozmowy, zakładamy zbroję, aby chronić siebie.
8. Kiepski kontakt z emocjami, które informują nas o potrzebach. Na szczęście możemy nauczyć się je rozpoznawać i odczytywać. 

Jeśli dostrzegasz u siebie problem z komunikacją w związku, najpierw spróbuj rozwiązać go samodzielnie. Początkowo dobrym rozwiązaniem wydają się wartościowe poradniki psychologiczne, które stanowią formę samopomocy. Wykonując zawarte w nich ćwiczenia, bardzo często zdobywasz cenne umiejętności. Gdy to nie wystarcza, bo np. trudności z wyrażaniem własnych potrzeb sięgają czasów dzieciństwa i przemocy ze strony rodziców, warto rozważyć psychoterapię. Pamiętaj, że nie jesteś zdana/zdany sama/sam na siebie. Profesjonalne wsparcie w dłużej perspektywie znacząco podniesie jakość Twojego życia.

Poprawa komunikacji w związku – od czego zacząć?

Warto opanować techniki skutecznej komunikacji, gdyż tylko wówczas zaspokojenie potrzeb w związku stanie się możliwe. Po pierwsze, nikt nie domyśli się, czego od niego oczekujemy. Takie rzeczy dzieją się tylko w komediach romantycznych, które mają niewiele wspólnego z rzeczywistością. Po drugie, zła komunikacja w związku sprawia, że druga osoba czuje się zaatakowana, więc zaczyna się bronić. Utrudnia to wypracowanie porozumienia i osiągnięcie celu. 

Skuteczna komunikacja w związku opiera się na kilku elementarnych fundamentach:

1. wzajemnym szacunku,
2. wzajemnym zrozumieniu,
3. wzajemnej akceptacji,
4. koncentracji na relacji, zamiast na racji.

Jak mówić o swoich emocjach, potrzebach i przemyśleniach, aby zostać wysłuchanym i zrozumianym? Tym zagadnieniem zajmiemy się w dalszej części artykułu.

Zasady dobrej komunikacji w związku

Jak poprawić relacje w związku? Pomoże w tym odpowiednio przeprowadzona rozmowa. Poniżej przedstawiamy garść przydatnych wskazówek. Nie wystarczy, że zapoznasz się z zaleceniami, warto zacząć je wcielać w życie.

Słuchanie bez przerywania

Posłuchaj, co ma Ci do powiedzenia druga osoba. Wstrzymaj się z zadawaniem pytań, unikaj przerywania wypowiedzi i nie udzielaj nieproszonych rad. Staraj się jej nie osądzać. Nie koncentruj się na tym, aby wymyślić błyskotliwą odpowiedź. Podczas rozmowy nie zaglądaj na telefon, nie myśl też o tym, co masz do zrobienia. Eliminując rozpraszacze, istnieje większa szansa, że staniesz się uważnym słuchaczem. Nie umknie Ci nic ważnego, co przedstawia Twój rozmówca. Na podsumowanie jego wypowiedzi przyjdzie jeszcze czas. Pamiętaj, że druga osoba bardzo często nie oczekuje od nas rad, chce tylko zostać wysłuchana. Tymczasem często mamy z tym problem, bo:

• spieszymy się,
• jesteśmy zmęczeni,
• mamy własne trudności,
• chcemy udzielić komuś rady,
• nie podoba nam się to, co słyszymy i osądzamy rozmówcę,
• zastanawiamy się, co błyskotliwego możemy mu odpowiedzieć,
• mamy wokół siebie rozpraszacze, które odwracają naszą uwagę od rozmówcy.

Jeśli chcesz kogoś wysłuchać, zarezerwujcie czas na rozmowę, gdy jesteście sami i nikt Wam nie przeszkadza. Wybierzcie miejsce wolne od rozpraszaczy. Przystąpcie do rozmowy zrelaksowani i wyspani. Pamiętaj, że Twoja rada czy błyskotliwa odpowiedź nie jest najważniejsza. Niektórym zależy tylko na wysłuchaniu. Osądzając kogoś na początku wypowiedzi, zamykamy się na jej dalszą część, która niekiedy wiele zmienia. Możemy się między sobą pięknie różnić. Gdy nie myślimy tak samo, nie oznacza to, że nie pasujemy do siebie. 

Gdy nie słuchamy partnera, może on skarżyć się na uczucie samotności w związku. Brak wsparcia, akceptacji i zrozumienia oddala nas od siebie. Stajemy się sobie obcy. Więź ulega osłabieniu, aż w końcu zanika. Niekiedy kryzys w związku udaje się jeszcze pokonać, ale zdarza się, że jest za późno, co widzę na terapii par. 

Okazywanie akceptacji i zrozumienia

Rozmowa o uczuciach w związku nie jest łatwa, bo wymaga odsłonięcia swojego miękkiego podbrzusza. Doceń, że partner Ci zaufał i powierzył Ci coś cennego, a zarazem intymnego. Nawet jeśli z czymś się nie zgadzasz, okaż mu akceptację i zrozumienie, na które zasługuje. 

Wzajemny szacunek

Szacunek sprawia, że rozmowa o oczekiwaniach w związku staje się dużo łatwiejsza. Wspiera bowiem intymność, a ta z kolei prowadzi do odsłonięcia swojej wrażliwej strony. Wyrażamy wówczas to, co naprawdę czujemy bez obaw o odrzucenie, krytykę czy wykorzystanie przekazanej wiedzy przeciwko nam.

Asertywna komunikacja potrzeb 

Jaka jest najlepsza komunikacja w związku? Psychologia duży nacisk kładzie na asertywny sposób wyrażania swoich potrzeb. Bardzo często mówimy o nich, ale w sposób, który zraża do nas partnera. Wydajemy mu rozkazy, wyliczamy wszystkie punkty z długiej listy powinności i zaciekle walczymy o udowodnienie swojej racji. W rezultacie druga osoba zamyka się na to, co mamy jej do przekazania. Może stawiać bierny opór, lub przejść do kontrataku. W jednym i drugim przypadku oddalamy się od porozumienia. Tymczasem asertywna komunikacja potrzeb w związku polega na tym, że wychodzimy z pozycji własnych emocji i nie obwiniamy o nie partnera. 

Parafraza

Często komunikacja w związku partnerskim nie jest najlepsza, bo nie konfrontujemy swojej interpretacji z tym, co rzeczywiście miał na myśli partner. On o czymś nam mówi, my wyciągamy z tego wnioski i okopujemy się na swojej pozycji. Tymczasem parafraza jest bardzo ważna. Gdy coś pozostaje niejasne, nasz mózg sam wypełnia brakujące kropki. Ta sama wypowiedź zostanie zinterpretowana przez 3 osoby na 3 różne sposoby. Mając to na uwadze, na koniec zawsze dokonaj podsumowania, korzystając z parafrazy, aby upewnić się, czy dobrze wszystko zrozumiałeś/zrozumiałaś.

Może okazać się, że partner tylko informuje Cię o wyjeździe, a zamówienie odbierze po drodze. Dzięki temu, że ustalicie fakty, nie będziesz szła niepotrzebnie do Paczkomatu.

Zadawanie pytań otwartych

Jak powinien wyglądać związek, by stanowił źródło szczęścia i spełnienia? Najlepiej, gdy opiera się na szczerym zainteresowaniu drugim człowiekiem. Nie zakładajmy, że wiemy o nim wszystko i niczym nas już nie zaskoczy. Wsłuchajmy się w to, co ma nam do powiedzenia. Wszyscy zmieniamy się pod wpływem różnych doświadczeń. Poza tym pochodzimy z innych domów. Niczego nie bierzmy za pewnik, nie oceniajmy innych własną miarą. Zadaj pytania otwarte, które pomogą Ci lepiej zrozumieć partnera.

Twoim problemem jest komunikacja w związku? Ćwiczenia zawarte w poradnikach psychologicznych pomogą Ci przezwyciężyć trudności związane z wymianą informacji. Wykształcisz nowe ścieżki synaptyczne, a im częściej będziesz nimi podążać, tym szybciej staną się Twoim nawykiem i czymś naturalnym. 

Komunikacja niewerbalna w związku ma znaczenie

Zazwyczaj bardzo mocno skupiamy się na tym, co chcemy powiedzieć. Mamy na to największy wpływ. Jednak słowa wyrażają zaledwie ułamek tego, co przekazujemy drugiej osobie. Dużo ważniejsza jest bowiem komunikacja niewerbalna w związku. Obejmuje ton głosu, tempo wypowiedzi, mowę ciała, spojrzenie i nieświadome gesty. Możemy np. mówić coś miłego, a jednocześnie zaciskać szczęki ze złości. Albo okazywać zrozumienie, wyrażając pogardę poprzez swoje spojrzenie.  Druga osoba to wyczuje. Pamiętajmy o tym, że pogarda w związku, nawet niewyrażona wprost, a w sposób niewerbalny, należy do czterech jeźdźców apokalipsy. John Gottman prowadząc badania nad miłością i trwałością związków, zauważył, że pary, które ją sobie okazują, w większości się rozstają. 

Podsumowanie

Rozmowa w związku stanowi jedyny sposób na poznanie myśli, potrzeb i emocji partnera. Dzięki niej dowiadujemy się o ważnych wydarzeniach i zmianach, jakie zachodzą w jego życiu. Niekiedy wymiana zdań staje się źródłem przyjemności. Dzieje się tak, gdy rozmawiamy o sprawach, które wzbudzają radość. Niestety, czasem pojawiają się tematy trudne i niewygodne, którym towarzyszą przykre emocje. Nie unikniemy ich, bo życie niesie sporo wyzwań. Tylko od nas zależy, jak do nich podejdziemy. Dobra komunikacja w związku opiera się na otwartości, zaangażowaniu, zrozumieniu, akceptacji i szacunku.

Wiele par dosięga kryzys, gdy pewne sprawy są zamiatane pod dywan. Najbardziej zagrażają nam te problemy, o których nie rozmawiamy, bo nie wypracowujemy wspólnego rozwiązania. Psycholodzy podkreślają, że każdy związek przechodzi przez kryzysy, które wynikają z rozwoju, w tym m.in. z narodzin dziecka. Pary, które uchodzą za udane, pokonują je dzięki rozmowie opartej na asertywności. Partnerzy, którzy się rozstają, nie komunikują się ze sobą, lub robią to w niewłaściwy sposób.

W artykule przedstawiłam Ci pokrótce, na czym opiera się skuteczna komunikacja w związku. Jeśli chcesz zgłębić ten temat, możesz sięgnąć po wartościowe poradniki psychologiczne. Gdy problemu nie udaje się rozwiązać, mimo samodzielnej pracy, rozważ psychoterapię. Pod okiem doświadczonego specjalisty nie tylko poznasz narzędzia komunikacji, ale też wyeliminujesz przeszkody, które ją utrudniają.

Bibliografia:

1. Fexeus H.; Sztuka czytania w myślach; Wydawnictwo Czarna Owca, 2023
2. Kirshenbaum M.; Trzy kroki do dobrego związku; Wydawnictwo Feeria, 2022
3. Moukheiber A.; Twój mózg płata ci figle; Vis-a-Vis Etiuda, 2019
4. Schwartz Gottman J., Gottman J., Abrams D., Carlton Abrams R.; Osiem randek; Znak Horyzont, 2020
5. Tyralik-Kulpa E.; Ewka, co cię ugryzło? Jak się zrozumieć i porozumieć w związku; Cojanato?, 2020

Joanna Walczak

W pracy z klientami najważniejsze jest dla mnie indywidualne podejście.

Choć wydaje się, że ludzie mają podobne problemy i wszystko da się opisać konkretną jednostką chorobową, wierzę, że nie ma dwóch tych samych historii. Ważne jest dla mnie także stworzenie przestrzeni, w której klient poczuje się bezpiecznie – i w której łatwiej będzie nam wzajemnie się rozumieć. Dobre relacje są bardzo istotne w mojej pracy. W życiu także! W trakcie prowadzenia terapii indywidualnych wielokrotnie zauważyłam, jak wiele problemów związanych jest z relacjami właśnie. Zdarzało mi się zapraszać na sesję partnerów moich klientek – i wychodziło z tego dużo dobrego. Dlatego naturalnym krokiem było dla mnie pójście w stronę terapii par.

Jestem magistrem psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, posiadam Certyfikat Psychoterapeuty Poznawczo-Behawioralnego (PTTPB nr 482), ukończyłam studia podyplomowe z zakresu seksuologii klinicznej na SWPS.