Jak działają triggery emocjonalne?
Krzyk, bądź drastyczne wycofanie z kontaktu – gwałtowne reakcje emocjonalne często utrudniają nawiązywanie relacji międzyludzkich. Wiele osób nie rozumie, dlaczego drugi człowiek i jego zachowanie wywołuje w nich tak silne wzburzenie. Terapeuta par, John Gottman, twierdzi, że niektóre wydarzenia pozostawiają w nas blizny emocjonalne. To one czasem dają o sobie znać, gdy emocje biorą górę. Zupełnie jak prawdziwych blizn – wprawdzie nie można się ich całkowicie pozbyć, ale ich uleczenie pozwala przejąć kontrolę nad sytuacją i podejmować bardziej świadome działania. W psychologii czynniki, które wyzwalają silne reakcje emocjonalne, określa się mianem triggerów. W niniejszym artykule pragnę przybliżyć Ci to zagadnienie, odnosząc się do konkretnych przykładów. Jak działają triggery emocjonalne i co warto zrobić w stanie wzburzenia?
Triggery, czyli wyzwalacze niekontrolowanych reakcji emocjonalnych
Czasem emocje mylą nam się z faktami, co utrudnia nam podejmowanie działań adekwatnych do sytuacji. Jeśli jednak nauczymy się rozpoznawać zawarte w emocjach komunikaty, możemy lepiej zrozumieć swoje odczucia i obiektywnie spojrzeć na pewne zdarzenia. Triggery to wyzwalacze niekontrolowanych reakcji emocjonalnych, które mają charakter automatyczny. Niektórzy doświadczając stanu wzburzenia, twierdzą, że poczuli, jak nagle zalał ich gniew. Teoria konstruowanej emocji, która została opisana przez Lisę Feldman Barrett, zwraca uwagę na rolę wydarzeń z przeszłości. Ta sama sytuacja w każdym wyzwoli inne przeżycia, gdyż poszczególni ludzie różnią się doświadczeniem. Mózg stara się nieustannie szukać analogii między obecnymi a przeszłymi zdarzeniami. Robi to po to, aby umożliwić nam podjęcie najlepszych decyzji i uchronić nas przed potencjalnym zagrożeniem.
Jak działają triggery emocjonalne?
Ludzki mózg nieustannie łączy wydarzenia z przeszłości z obecnymi, często proces ten zachodzi na poziomie podświadomym. Spotykając urzędniczkę, która przypomina naszą ulubioną nauczycielkę, zazwyczaj zakładamy, że okaże się życzliwa. Kiedy natomiast kurier jest podobny do szefa stosującego mobbing, możemy automatycznie przypisać mu złe intencje i odczuwać do niego niechęć. W obu przypadkach mózg często wykrył jedynie podobieństwo wizualne, które niewiele mówi o charakterze napotkanych osób. Triggery emocjonalne w większości przypadków mają niewiele wspólnego z obecną sytuacją, to nie ona wyzwala silną reakcję, lecz skojarzenie z przeszłym zdarzeniem. Ponieważ niektóre doświadczenia mają przykry, lub nawet traumatyczny charakter, mózg pragnie uchronić nas przed kolejnym cierpieniem. Znajdując analogię, automatycznie zachęca do podjęcia określonych działań. Postaram się to zobrazować poniższym przykładem.
Dlaczego triggery emocjonalne bardziej odnoszą się do przeszłości niż teraźniejszości?
Jak wydarzenia z przeszłości kształtują reakcje emocjonalne?
Reakcje emocjonalne w tej samej sytuacji różnią się u poszczególnych osób. Ponieważ kształtują nas wcześniejsze doświadczenia, to ludzie, którzy do tej pory wiedli stabilne życie, zazwyczaj nie dają się ponieść złości czy zazdrości. Charakteryzuje ich większe zrównoważenie emocjonalne. W konfrontacji z obecnymi zdarzeniami wykazują responsywność, czyli zdolność dostrajania się. Natomiast osoby, które doświadczyły traumy, są bardziej reaktywne emocjonalnie. Często przyjmują skrajne postawy nieadekwatne do sytuacji. Aby lepiej zobrazować, jak na reakcje emocjonalne wpływają doświadczenia z przeszłości, ponownie posłużę się przykładem.
Reaktywność emocjonalna kontra responsywność – na czym polegają różnice?
Jakie objawy psychosomatyczne dają silne reakcje emocjonalne?
Triggery emocjonalne wywołują charakterystyczne objawy somatyczne. Gdy jakieś zdarzenie rodzi silną automatyczną reakcję, obserwuje się wzrost stężenia kortyzolu w organizmie. To hormon stresu, który przyspiesza pracę serca, aby efektywniej pompowało krew w kierunku mięśni, umożliwiając człowiekowi podjęcie walki lub ucieczki. Na poziomie psychologicznym dochodzi do zachwiania poczucia bezpieczeństwa, co utrudnia racjonalne myślenie. Gdy pojawia się trigger emocjonalny, bardzo łatwo przypisuje się innym złe intencje, co obrazuje przykład Darka.
Jak reagować na triggery emocjonalne?
Mogłoby się wydawać, że triggery emocjonalne warto w sobie tłumić. Jednak to rozwiązanie zakłada odcięcie się od trudnych przeżyć. W poprzednim artykule wspominałam o tym, że wypierane emocje jeszcze mocniej dobijają się do drzwi naszej świadomości. Aby tego uniknąć, zaakceptuj je. Kiedy czujesz, że zalewa Cię złość/lęk/zazdrość, po prostu przyznaj, że tak się dzieje. Zobacz, co te nieprzyjemne emocje usiłują Ci zakomunikować i z czego wynikają.
Osoby reaktywne często nie potrafią spojrzeć na nie z dystansem, przez co mogą podjąć pochopne decyzje i powiedzieć o parę słów za dużo. Na szczęście unikniesz tego, prosząc o czas do namysłu. Nie ma przy tym znaczenia, czy szef proponuje Ci zmianę zakresu wykonywanych obowiązków, czy koleżanka usiłuje wyciągnąć Cię do teatru. Zawsze przysługuje Ci czas potrzebny na przemyślenie pewnych kwestii. Nie musisz podejmować natychmiastowych decyzji. Zazwyczaj po 20-30 minutach poziom kortyzolu opada, przez co możemy przeanalizować złożoną nam propozycję. To bardzo dobre rozwiązanie, bo czasem triggerem emocjonalnym okazuje się zmęczenie.
Czas do namysłu i umiejętność stawiania granic psychologicznych
5 kroków radzenia sobie z triggerami emocjonalnymi – strategia Marcii Reynolds
Reaktywność emocjonalna często wiąże się z sytuacjami z przeszłości, które pozostawiły trwały ślad w psychice. Obserwuje się ją m.in. u osób, które doświadczyły traumy. Nie oznacza to jednak, że mamy prawo atakować innych, gdy pojawi się trigger emocjonalny. Pierwszy krok stanowi wzięcie odpowiedzialności za swoje reakcje. Niekiedy próbujemy ją zrzucić na innych, np. „on mnie tak zdenerwował, że na niego nakrzyczałam/-em”. Często przypisujemy otoczeniu ogromny wpływ na nasze samopoczucie, zapominając o tym, że sami za nie odpowiadamy. Inni ludzie mają nad nami taką władzę, jaką sami im przyznajemy. Kiedy przejmiemy odpowiedzialność za swoje reakcje emocjonalne, odzyskamy poczucie sprawczości.
Drugi krok radzenia sobie z triggerami polega na tym, aby rozwijać w sobie umiejętność ich rozpoznawania. Kiedy czujemy, że zalewa nas silna emocja, możemy powiedzieć sobie, że w tej chwili oddziałuje na nas pewien wyzwalacz. Z tego powodu nie chcemy podejmować żadnych decyzji. Trzeci krok koncentruje się na nazwaniu emocji i ustaleniu jej przyczyny. Pozwala zauważyć, że zalewa nas złość, bo koleżanka kolejny raz nie zapytała nas o zdanie, lecz uznała, że na pewno zgodzimy się na jej propozycję. Podobnie postępował nasz ojciec. Czwarty krok to świadomy wybór, w oparciu o zebrane informacje zastanawiamy się, co chcemy zrobić w zaistniałej sytuacji. Możemy zwrócić koleżance uwagę na to, że nie lubimy, gdy podejmuje za nas decyzje i uważa, że na pewno weźmiemy w piątek wolne, aby zająć się jej dzieckiem. Marcia Reynolds zachęca do tego, aby nie wypierać emocji, lecz aktywnie je zmieniać, co wpisuje się w piąty krok. Po stresującym przeżyciu warto zapewnić sobie relaks. Aromatyczna kąpiel, dobra książka lub obejrzenie haulu ulubionej youtuberki pozwala obniżyć poziom kortyzolu i wprawić się w lepszy nastrój.
Dlaczego reaktywność emocjonalna powoduje problemy w związku?
Jako terapeutka par widzę, jak reaktywność emocjonalna przekłada się na problemy w relacjach romantycznych. Triggery doprowadzają do stanu wzburzenia, który uniemożliwia wypracowanie porozumienia. Osoby, które mają za sobą trudne doświadczenia, czasem czują się pokrzywdzone zachowaniem partnera. Nie potrafią spojrzeć na nie obiektywnie, przez co wyciągają niewłaściwe wnioski. Czasem reagują też złością lub agresją słowną, próbując w ten sposób bronić się przed atakiem, który w rzeczywistości… nie nastąpił. W dłuższej perspektywie reaktywność emocjonalna zniechęca partnera i rodzi w nim poczucie krzywdy z powodu przypisywania mu złych intencji.
Reaktywność emocjonalna a przypisywanie złych intencji partnerowi
W jaki sposób identyfikacja triggerów emocjonalnych poprawia relacje międzyludzkie?
Triggery emocjonalne można zidentyfikować, co pozwala uniknąć przypisywania innym ludziom złych intencji. Jeśli uświadomimy sobie, z czego wynika nasza silna reakcja, zyskamy lepszy ogląd sytuacji. Czasem mózg znajduje właściwe analogie i słusznie próbuje nas ostrzec. Np. w zachowaniu szefa dostrzega postawy charakterystyczne dla osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości, wyłapując podobieństwa do narcystycznego ojca. Trigger emocjonalny jednak odbiera trzeźwość spojrzenia. Aby zweryfikować, czy podobieństwo ma istotne znaczenie, rekomenduję Ci przeanalizowanie sytuacji na chłodno. Jeśli czujesz, że za chwilę wybuchniesz, „zaparkuj” emocje, daj sobie czas do namysłu. Kiedy poziom kortyzolu ulegnie obniżeniu, możesz zastanowić się, dlaczego Twój szef tak Cię zdenerwował. Nie lekceważ swojego doświadczenia! Jeśli dostrzeżesz w nim niepokojące zachowania, w tym próby manipulacji, może rzeczywiście warto zacząć rozglądać się za inną pracą. Kiedy natomiast np. użył powiedzenia nielubianego nauczyciela, to Twój mózg tylko dostrzegł między nimi mało istotne podobieństwo. Czyli niekoniecznie powód, aby odchodzić z firmy czy wszczynać awanturę. 😊
Jak nauczyć się rozpoznawać wyzwalacze silnych reakcji emocjonalnych?
Czasem rozpoznajemy wyzwalacz automatycznej reakcji emocjonalnej. Przy identyfikacji triggerów pomocna okazuje się wartościowa literatura psychologiczna oraz ćwiczenia, które zostały do niej dołączone. Nie omijaj ich, lecz wykonuj krok po kroku, aby lepiej poznać siebie i mechanizmy zakorzenione w swojej podświadomości. 15 stycznia miała miejsce premiera kursu ABC emocji, który stworzyłam w oparciu o swoje wieloletnie doświadczenie i aktualną wiedzę naukową. Na co dzień pracuję jako terapeutka par, seksuolożka i psycholożka. W swoim gabinecie poznaję historie moich pacjentów. To właśnie one zainspirowały mnie do stworzenia kursu ABC emocji. Chcę wyposażyć Cię w przydatne narzędzia, dzięki którym poprawisz swoją relację z partnerem i samym/-ą sobą.
Emocje to przydatne sygnały, które warto nauczyć się odczytywać. Choć trudno w to uwierzyć, nawet te najtrudniejsze nie stanowią dla Ciebie żadnego zagrożenia. Czasem jednak pojawiają się w niewłaściwym momencie i czasie. Z mojego kursu dowiesz się m.in. jak „zaparkować” emocje i je zaakceptować.
Kurs ABC emocji, czyli podróż w głąb siebie
Stworzony przeze mnie kurs ABC Twoich emocji obejmuje:
- 17 lekcji, które przygotowałam z myślą o tym, aby pomóc Ci w uważnej obserwacji własnych emocji. Dzięki kolejnym modułom dowiesz się, jak je rozpoznawać, akceptować i traktować z zainteresowaniem. Przestaniesz je surowo oceniać, a nauczysz się odczytywać ich ukryte znaczenie;
- praktyczne ćwiczenia, zachęcam Cię do ich wykonania, gdyż dzięki nim lepiej zrozumiesz własne emocje i stojące za nimi komunikaty;
- krótkie nagrania wideo, które mogą towarzyszyć Ci podczas gotowania, jogi czy spaceru z psem, dlatego nie musisz z ich powodu zmieniać swojego planu dnia;
- pomocne wskazówki, które wykorzystasz w komunikacji z partnerem, innymi ludźmi i samym/samą sobą;
- karty pracy z zadaniami, które przyczynią się do utrwalenia wiedzy i jej lepszego wykorzystania w praktyce;
- e-book z transkrypcją całego kursu i materiałami dodatkowymi;
- pliki audio ze wszystkich lekcji – jeśli wolisz słuchać niż oglądać nagrania wideo;
- nieograniczony czasowo dostęp do wszystkich nagrań i materiałów;
- bezpłatny dostęp do aktualizacji treści kursu.
Co daje kurs ABC Twoich emocji?
Decydując się na udział w stworzonym przeze mnie kursie ABC Twoich emocji dowiesz się:
- jak działają emocje i dlaczego w niektórych sytuacjach wprowadzają Cię w błąd;
- skąd pochodzą automatyczne myśli np. „Jestem do niczego!”, “Na pewno mnie zostawi…”;
- jak rozpoznać przekonania, które sprawiają, że utykasz w czymś, czego nie chcesz powtarzać;
- jakie techniki stosować by łatwiej akceptować dyskomfort towarzyszący emocjom;
- jak radzić sobie z emocjami w trudnych sytuacjach;
- w jaki sposób możesz „zaparkować” emocje, kiedy pojawią się w niewłaściwym miejscu i czasie, np. podczas spotkania z klientem;
- jak odczytywać komunikaty, które kryją się pod emocjami i sprawdzać, jakie niezaspokojone potrzeby sygnalizują – to pomoże Ci w zadbaniu o to, czego naprawdę potrzebujesz;
- jak umiejętne zarządzanie emocjami wpływa na jakość relacji z innymi ludźmi i… samym/-ą sobą.
Kurs ABC emocji jest skierowany do Ciebie, jeśli:
- czasem nie radzisz sobie z emocjami i chcesz to zmienić;
- pragniesz odzyskać wewnętrzną równowagę i spokój;
- męczy Cię ciągłe zamartwianie się
- masz nawracające wyrzuty sumienia po tym, jak wybuchasz;
- obawiasz się, że sposób, w jaki okazujesz emocje, wpływa negatywnie na Twoją relację romantyczną i/lub przyjacielską;
- chcesz poprawić jakość komunikacji w związku i zamienić ciche dni na konstruktywną rozmowę;
- praktykujesz samorozwój w oparciu o sprawdzone źródła wiedzy i cenne jest dla Ciebie doświadczenie specjalistki, która na co dzień wspiera innych w radzeniu sobie z emocjami;
- możesz wygospodarować 15 minut dziennie, aby podjąć działania zmierzające do poprawy Twojego samopoczucia.
O czym mówi lęk? O potrzebie bezpieczeństwa.
Czego broni złość? Potrzeby autonomii, samostanowienia.
Co komunikuje smutek? Może potrzebę przynależności…
Emocje to sygnały, które można nauczyć się odczytywać. To Twoi przyjaciele, nawet jeśli ich zrozumienie nie zawsze przychodzi Ci z łatwością. Z kursem ABC Twoich emocji łatwiej poznasz ich alfabet i dokonasz jego transkrypcji na język swoich potrzeb oraz przekonań.
Promocja dla stałych czytelników
Do końca stycznia kupisz kurs w promocyjnej cenie, zyskując do niego dostęp za 269zł. Potem cena kursu wzrośnie do 359 zł. Pamiętaj, że jeśli jesteś subskrybentem newslettera, lub chcesz do niego dołączyć, możesz zamówić kurs w niższej cenie 249 zł. Jeśli już dostajesz ode mnie listy, koniecznie sprawdź swoją skrzynkę, bo czeka tam na Ciebie kod i lekcja próbna, dzięki której zobaczysz jaką formę ma kurs “od środka”. Jeśli chcesz dołączyć do newslettera – wskakuj na pokład. Możesz zapisać się korzystając z okienka na stronie głównej. Nie zapomnij potwierdzić swojego zapisu. 😊
Bibliografia:
- Feldman Barrett Lisa; Jak powstają emocje? Sekretne życie mózgu; Wydawnictwo CeDeWu, 2020
- Goleman D.; Inteligencja emocjonalna; Wydawnictwo Media Rodzina
- Gottman John; Eight Dates: A plan for Making Love Last Forever
- Reynolds Marcia; 5 Steps for Managing Your Emotional Triggers. Your guide to gaining emotional freedom; Psychology Today, 2015
- Windscheid Leon; Po co ci emocje? O przewadze płynącej z odczuwania; Wydawnictwo Otwarte, 2022
W pracy z klientami najważniejsze jest dla mnie indywidualne podejście.
Choć wydaje się, że ludzie mają podobne problemy i wszystko da się opisać konkretną jednostką chorobową, wierzę, że nie ma dwóch tych samych historii. Ważne jest dla mnie także stworzenie przestrzeni, w której klient poczuje się bezpiecznie – i w której łatwiej będzie nam wzajemnie się rozumieć. Dobre relacje są bardzo istotne w mojej pracy. W życiu także! W trakcie prowadzenia terapii indywidualnych wielokrotnie zauważyłam, jak wiele problemów związanych jest z relacjami właśnie. Zdarzało mi się zapraszać na sesję partnerów moich klientek – i wychodziło z tego dużo dobrego. Dlatego naturalnym krokiem było dla mnie pójście w stronę terapii par.
Jestem magistrem psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, posiadam Certyfikat Psychoterapeuty Poznawczo-Behawioralnego (PTTPB nr 482), ukończyłam studia podyplomowe z zakresu seksuologii klinicznej na SWPS.