Związek z narcyzem – jak rozpoznać narcyza w relacji?

Kiedy wchodzimy w związek z narcyzem, często myślimy, że znalazłyśmy idealnego partnera. On urzeka nas swoim romantyzmem, doskonałymi manierami, erudycją, a nierzadko też zadbanym wyglądem. Wspólnie spędzone chwile wspominamy z uśmiechem na ustach i nie potrafimy doczekać się kolejnej randki. Swoim szczęściem dzielimy się z przyjaciółkami. Niestety, w pewnym momencie narcyz w związku ujawnia swoje prawdziwe oblicze. Czar pryska, a my zastanawiamy się, co zrobiłyśmy nie tak, że on zmienił swoje zachowanie. Czym charakteryzuje się toksyczny związek z narcyzem i jak wyrwać się z niego?

Toksyczny związek z narcyzem

Narcyz to niezwykle trudny partner, z którym zazwyczaj nie udaje się stworzyć bliskiej i równorzędnej relacji. Drzemie w nim przekonanie o własnej wyjątkowości. Stosuje podwójne standardy. Pozwala sobie na więcej niż nam. Toksyczny związek z narcyzem odbiera radość życia i podkopuje poczucie własnej wartości. Nierzadko prowadzi także do sytuacji, w której powątpiewamy w swoją percepcję. Przemoc psychiczna, ekonomiczna, seksualna i fizyczna często towarzyszy tego rodzaju relacjom romantycznym. O ile rany na ciele goją się dość szybko, to emocjonalne towarzyszą nam przez lata, a niekiedy nawet przez całe życie.

Narcyz w związku jest toksyczny, ponieważ:

1. pragnie Cię nadmiernie kontrolować, dotyczy to relacji z innymi ludźmi, ubioru, wydatków, rozwoju zawodowego itp.;
2. wykazuje skłonność do przekraczania Twoich granic psychologicznych i lekceważenia potrzeb, które zostały wyrażone w asertywny sposób;
3. okazuje nadmierną zazdrość, która nie ma racjonalnego uzasadnienia, czasem dopuszcza się rękoczynów;
4. stosuje przemoc psychiczną, po początkowym okresie zachwytu zaczyna Cię dewaluować;
5. posługuje się technikami manipulacji, które opanował do perfekcji. Często uprawia gaslighting, przez co poddaje w wątpliwość Twoją percepcję i zdrowie psychiczne;
6. nie potrafi tworzyć bliskościowych relacji romantycznych, bo boi się przed Tobą otworzyć i przyznać się do swoich słabości;
7. próbuje ograniczać Twoje relacje z innymi ludźmi, aby ostatecznie pozbawić Cię sieci wsparcia społecznego;
8. często dopuszcza się zdrady, lubi być podziwiany przez wiele kobiet, ponadto boi się zaangażowania w stałą relację. Jednocześnie stosuje podwójne standardy. Często odmawia Ci prawa do wyjścia z przyjaciółką, a w swoich zdradach nie widzi nic niewłaściwego.

Osobowość narcystyczna w związku

Narcystyczne zaburzenie osobowości utrudnia budowanie zdrowych relacji międzyludzkich. Rodzi się we wczesnym dzieciństwie wskutek nadmiernego podziwu lub krytyki. Rodzic, który postrzega swoje dziecko jako wyjątkowe i uważa, że wszyscy mają się do niego dostosować, wyrządza mu ogromną krzywdę. Taki człowiek wkracza w dorosłość z przeświadczeniem, że inni służą do zaspokajania jego potrzeb. Mania wielkości, brak empatii i zdolności do samokrytyki, wpływa negatywnie na jego funkcjonowanie w społeczeństwie.

Narcyz często dorasta w rodzinie, która stosuje wobec niego przemoc. Krytykuje go i wyśmiewa. Dziecko nie czuje się w pełni wartościowe, dlatego swoje deficyty próbuje ukryć, przywdziewając maskę ideału. Cały czas obawia się odkrycia prawdy o sobie. W narcyzie drzemie ogromna potrzeba podziwu i znajdowania się w centrum uwagi. Pragnie poczuć się kimś wyjątkowym.

Osobowość narcystyczna w związku okazuje się ogromnym problemem. Początkowo relacja romantyczna układa się wzorcowo. Narcyz bardzo dba o to, aby spełnić nasze oczekiwania. Stara się jak najwięcej dowiedzieć o naszych potrzebach i preferencjach. Na tym etapie zdarza mu się dostrajać do nas i organizować romantyczne randki. Możemy wręcz odnieść wrażenie, że on stosuje samopoświęcenie. Zabiera nas na koncert rockowy czy do zabytkowej synagogi, chociaż zupełnie go to nie interesuje. Zabiega o nasze zainteresowanie i aprobatę, ponieważ pragnie być podziwiany.

Sielanka nie trwa wiecznie. Narcyz w związku zaczyna męczyć się odgrywaniem roli chodzącego ideału. Ujawnia swoje prawdziwe i mroczniejsze oblicze. Staje się surowym krytykiem. Mężczyzna, który niegdyś mówił nam komplementy i przytulał, nagle stwierdza, że mogłybyśmy schudnąć/przytyć. Poddaje w wątpliwość nasze zdolności. Osobowość narcystyczna w związkach często okazuje się przyczyną ich rozpadu. Większość z nas ma dość nadmiernej kontroli, zazdrości i braku empatii. Nie podoba nam się, że on stosuje podwójne standardy. Od innych oczekuje więcej niż od siebie. Odmawia zmiany i pracy nad związkiem, gdy opowiadamy mu o swoich potrzebach.

W końcu odchodzimy od narcyza, a on stwierdza, że kolejna kobieta go nie doceniła. Ludzie dotknięci tym zaburzeniem osobowości nie wykazują zdolności do autorefleksji. Winę przypisują innym, rzadko dostrzegają ją w sobie. Żyją w przeświadczeniu, że świat jest zły, a inni nie zasługują na ich uwagę.

Jak rozpoznać narcyza w związku?

Szacuje się, że na narcystyczne zaburzenie osobowości cierpi od 1 do 3% społeczeństwa. Wspomniany problem częściej ujawnia się u mężczyzn. Stanowią oni aż 75% wszystkich narcyzów. Relacja z nimi rodzi liczne trudności. Paradoksalnie, większość z nich nie widzi potrzeby pracy nad sobą, ponieważ zaburzenie osobowości bardziej odbija się na otoczeniu niż na nich samych. Jak rozpoznać narcyza w związku?

Poczucie wyższości często towarzyszy narcyzom. Postrzegają oni samych siebie jako wyjątkowych. Uważają, że wolno im więcej niż innym. Często stosują podwójne standardy, co spróbuję zobrazować prostym przykładem.

Kiedy Ty jedziesz z koleżankami na weekend, on urządza awanturę. Przypominasz mu, że sam często spędza czas z przyjaciółmi, naprawiając samochody. On odpowiada, że świat nie jest sprawiedliwy i masz odwołać wyjazd.

Narcyz w związku często nie kryje się z tym, że sobie przyznaje specjalne prawa. Jego rozrośnięte ego sprawia również, że nie stosuje się do zasad współżycia społecznego. Nie widzi nic złego w głośnym słuchaniu muzyki po 22. Jeśli jednak inni zakłócają jego sen, bawiąc się po północy, od razu wzywa policję.

Jeśli trafiłaś na narcyza, z pewnością doskwiera Ci jego brak empatii. Opowiadasz mu o przykrej sytuacji, jakiej doświadczyłaś, a on wydaje się znudzony Twoją historią. Nieważne, jak dramatyczna by nie była, możesz informować go o tym, że operacja została źle przeprowadzona, on i tak przekieruje Twoją uwagę na swój problem.

Potrzeba podziwu pozostaje głęboko zakorzeniona w każdym narcyzie. Jak ją rozpoznać? On może chwalić się każdym osiągnięciem, nawet tym wyimaginowanym. Np. spotkałem dziś swojego byłego szefa. Widziałem, że odczuwa żal, bo już dla niego nie pracuję. Niekiedy narcyz mówi: twoja koleżanka tak bardzo mi się przyglądała na imprezie, chyba chciała mnie poderwać. Ten ostatni przykład dość dobrze obrazuje cechy narcyza. Drzemie w nim przekonanie o własnej wyjątkowości i potrzeba podziwu, a brak empatii sprawia, że nie widzi nic niewłaściwego w swoich wypowiedziach. Gdyby rzeczywiście Twoja koleżanka chciała go poderwać, to mogłabyś odczuwać smutek. On nie widzi, że Cię rani, bo najważniejsze jest, abyś dostrzegła, z jak bardzo wyjątkowym mężczyzną masz do czynienia.

Zachowanie narcyza w związku

Osobowość narcystyczna w związku często manifestuje się poprzez próby manipulacji. Niektóre z nich są bardzo zręczne, przez co trudno zorientować się, że padło się ofiarą nacisku. Narcystyczny partner zawsze lubi dopiąć swego i nie zawaha się ani przez chwilę, by sięgnąć po metody uchodzące za mało etyczne. W skrajnych przypadkach może nawet udawać atak serca, by dać Ci do zrozumienia, jak bardzo zdenerwowali go Twoi rodzice. Manipulowanie nie nastręcza mu dylematów moralnych, ponieważ cechuje go brak empatii.

Zachowanie narcyza w związku obejmuje też nadmiarową kontrolę. On chciałby decydować o wszystkim w Twoim życiu. Źle znosi sytuacje, w których wybijasz się na autonomię i dokonujesz samodzielnych wyborów. Złości się, że postanowiłaś kupić sukienkę w swoim ulubionym kolorze, zamiast w sugerowanym przez niego beżu. Niekiedy może zachęcać Cię do porzucenia pracy i zajęcia się domem, aby odseparować Cię od innych ludzi.

Relacja z narcyzem często przypomina związek z egoistą. Partner koncentruje się na zaspokojeniu własnych potrzeb, zupełnie ignorując Twoje oczekiwania. Nie widzi nic niestosownego w tym, że wykorzystuje innych do swoich celów. Np. oczekuje, że Ty będziesz ponosiła wszystkie koszty utrzymania. Sam nie chce w nich partycypować, a swoje pieniądze woli przeznaczyć na własne przyjemności, np. nowy samochód czy smartfon. Podobnie postępuje podczas seksu. Swój orgazm traktuje priorytetowo, lekceważąc Twoje potrzeby erotyczne.

Jeśli żyjesz w związku z narcyzem, prawdopodobnie niepokoi Cię jego wysoki poziom agresji. Niekoniecznie jest ona adresowana do Ciebie. Niewykluczone, że Twój partner reaguje agresją względem innych kierowców na drodze, kolegów z pracy czy sąsiadów. Kiedy coś idzie nie po jego myśli, wybucha i staje się impulsywny. Możesz doświadczać przemocy psychicznej ze strony narcyza. Zazwyczaj manifestuje się ona poprzez krytykanctwo, czyli niemerytoryczną krytykę, która nic nie wnosi do Twojego życia poza niepotrzebnym bólem.

Związek z narcyzem jest bardzo trudny. On chętnie krytykuje Cię za najmniejsze potknięcie, np. położenie łyżki po niewłaściwej stronie talerza, ale sam nie przyjmuje Twoich komunikatów. Kiedy prosisz go, aby bardziej pomagał Ci w domu, bo nie masz sił wykonywać wszystkich prac w pojedynkę, on wybucha złością. Nie możesz zwrócić mu uwagi na problemy w związku, ponieważ on nawet się nad nimi nie pokłoni. Utrudnia to pracę nad relacją.

Osobowość narcystyczna w związku okazuje nadmiarową zazdrość. Twojemu partnerowi prawdopodobnie nie tylko przeszkadza każdy klient, którego obsługujesz w biurze, ale też wspólny zwierzak czy dziecko. Pragnie skoncentrować całą uwagę na sobie. Kiedy okazujesz innym zainteresowanie, on odczuwa zazdrość, z którą sobie nie radzi. W skrajnych przypadkach może mu przeszkadzać fakt, że czytasz książkę, zamiast go podziwiać i słuchać.

Nadmierna drażliwość także stanowi charakterystyczne zachowanie narcyza w związku. Wystarczy, że prosisz go o chwilę do namysłu, gdy proponuje urlop w Chorwacji, a on już zaczyna się irytować. Złości go, że od razu nie zgodziłaś się na wczasy we wskazanym przez niego miejscu. Podobnie zachowuje się względem klientów, którzy chcą przeanalizować jego ofertę.

Cechy narcyza w związku

Czy istnieją jakieś cechy narcyza w związku, które są szczególnie niepokojące i warto poświęcić im nieco więcej uwagi? Powyżej omówiłam niektóre zachowania, które wpływają niekorzystnie na Waszą relację. Poniżej postaram się przybliżyć pozostałe, abyś zyskała szerszy ogląd sytuacji i mogła podjąć świadome działania. Na początek pragnę zaznaczyć, że związek z narcyzem ukrytym wygląda nieco inaczej niż z jawnym. Wspomniane zaburzenie osobowości przybiera różne odcienie, co czasem utrudnia jego rozpoznanie.

Przywykłyśmy do określonego wizerunku narcyza. Zazwyczaj kojarzymy go z ekstrawertykiem, który uwielbia znajdować się w centrum uwagi. Dużo mówi o swoich osiągnięciach i chce, aby inni go podziwiali. Narcyz niejawny to introwertyk, który sprawia wrażenie osoby cichej, spokojnej i wycofanej. Drzemią w nim te same potrzeby: podziwu, nadmiernej kontroli, wyższości i wyjątkowości. Manipuluje ludźmi, bywa mściwy i agresywny, gdy ktoś sprzeciwi się jego woli. Uchodzi za groźniejszego od narcyza jawnego, ponieważ tego drugiego łatwiej rozpoznać. Tutaj atak następuje niespodziewanie, przez co trudno się na niego przygotować.

Ogólne cechy narcyza w związku obejmują:

1. traktowanie partnerki jako trofeum i audytorium. Narcyz oczekuje od Ciebie zachwytu i podziwu za każdym razem, gdy opowiada o sobie i swoich dokonaniach. Jednocześnie wymaga nienagannego wyglądu, ponieważ uważa Cię za element, który dopełnia jego idealny wizerunek. Chce się Tobą chwalić przed innymi ludźmi;
2. tłamszenie niezależności partnerki. Prawdopodobnie on nie wspiera Cię w realizacji celów, które sobie wytyczyłaś. Nie podoba mu się, kiedy zapisujesz się na dodatkowe kursy, awansujesz, sama naprawiasz cieknący kran. Jako niezależna kobieta wykazujesz większą odporność na próby manipulacji. On tymczasem lubi kontrolować innych i mieć nad nimi przewagę;
3. brak partnerskiej relacji. Istnieją różne modele związku, coraz więcej z nas oczekuje równości i wzajemności. Jeśli preferujesz partnerską relację, prawdopodobnie odczuwasz dyskomfort, kiedy on traktuje Cię w sposób autorytarny. Ustala, gdzie pojedziecie na wakacje, nie konsultując tego z Tobą.

Związek z narcyzem – test

Czy weszłaś w związek z narcyzem? Test, który przygotowałam, pomoże Ci lepiej rozeznać się we własnych emocjach. Nie traktuj go jednak jako wyroczni, bo narcystyczne zaburzenie osobowości może zdiagnozować jedynie psychoterapeuta/psychiatra. Zadaj sobie poniższe pytania i spróbuj na nie szczerze odpowiedzieć. Im więcej odpowiedzi twierdzących uzyskasz, tym większe prawdopodobieństwo, że utkwiłaś w relacji, która nie zaspokaja Twoich potrzeb.

Etapy związku z narcyzem

Każda relacja romantyczna posiada swoją własną dynamikę. Psycholodzy wyróżnili etapy związku z narcyzem, które mają dość powszechny charakter. Ściśle wiążą się bowiem z jego zaburzeniem osobowości oraz stosowanymi technikami manipulacji.

Pierwszy etap związku z narcyzem – bombardowanie miłością

Narcyz potrafi uwodzić i wie, jak oczarować kobietę, aby ta zakochała się w nim. Pierwsze tygodnie z nim przypominają kadry z komedii romantycznej. On stara się poznawać Twoje potrzeby i je zaspokajać. Zabiera Cię w miejsca, o których zawsze marzyłaś. Jest przy tym szarmancki i niezwykle kulturalny. Myślisz, że trafiłaś na prawdziwego dżentelmena, który okazuje Ci szacunek i troskę. Stopniowo zakochujesz się w nim. On urzeka Cię coraz bardziej, potrafi wyznawać Ci miłość w przepiękny sposób. Dzielisz się swoją radością z przyjaciółkami. Nie potrafisz uwierzyć, że spotkało Cię tak duże szczęście, w końcu randki z innymi mężczyznami były bardziej przewidywalne. Bombardowanie miłością ma przywiązać Cię do narcyza i zapewnić mu Twoje niekończące się uwielbienie.

Dewaluacja partnerki na drugim etapie związku z narcyzem

Początkowo on obsypywał Cię komplementami. Czułaś się przy nim piękna i wyjątkowa. Co się stało, że nagle dostrzega w Tobie tyle wad i tak często Cię krytykuje? Najpierw szukasz winy w sobie, zakładasz, że pewnie zrobiłaś coś nie tak. Niestety, sytuacja nie ulega poprawie. On coraz częściej okazuje Ci zazdrość, próbuje kontrolować Twoje poczynania i reaguje agresją, gdy sprzeciwiasz się jego woli. Dewaluacja partnerki stanowi drugi etap. Narcyz początkowo dostosowywał się do Ciebie, aby Cię uwieść. Nie ma już jednak sił, by dalej odgrywać rolę idealnego partnera. Teraz oczekuje rewanżu. Pragnie stać się centrum Twojego świata i wyrocznią, do której zaleceń będziesz się bezwzględnie stosowała.

Trzeci etap – gaslighting i manipulacja

Początkowo obwiniałaś siebie o jego złe postępowanie. Starałaś się inaczej zachowywać w towarzystwie, zmieniłaś dla niego ubiór. Widzisz jednak, że to nie pomaga. Postanawiasz z nim porozmawiać o swoich potrzebach i emocjach. Mówisz mu, że jest Ci przykro, gdy wypomina Ci mankamenty Twojej sylwetki. On odwraca kota ogonem i twierdzi, że nigdy czegoś takiego nie powiedział. Poddaje w wątpliwość Twoje obserwacje. Czasem zastanawiasz się, czy nie odchodzisz już od zmysłów. Na tym polega gaslighting. Związek z narcyzem często okazuje się wyniszczający dla psychiki.

Czwarty etap relacji z narcyzem – porzucenie przez narcyza/rozstanie z naszej inicjatywy

Kiedy narcyz uzna, że nie pasujesz do jego wyidealizowanego wizerunku, może Cię porzucić. Zdarza się, że on czerpie satysfakcję z Waszej relacji, podczas gdy Ty czujesz, że w niej gaśniesz. Postanawiasz się rozstać, aby zadbać o swoje potrzeby.

Piąty etap – nieoczekiwany powrót narcyza

Rozstanie z narcyzem nie zawsze kończy sprawę. Jeśli sam Cię porzucił, po pewnym czasie może się odezwać. Bombardowanie miłością, które Ci zafunduje, ma zachęcić Cię do powrotu. Szczęśliwe chwile nie potrwają długo. Miesiąc miodowy zakończy się powrotem do tego, co już dobrze zdążyłaś poznać. Istnieje spore ryzyko, że porzuci Cię po raz drugi. Jeśli to Ty odeszłaś, on obieca Ci zmianę. Początkowo zacznie bardziej interesować się Twoim życiem i zaspokajać Twoje potrzeby. Niestety, poprawa nie potrwa długo. Zaburzenia osobowości są głębiej zakorzenione i wymagają dłuższej psychoterapii.

Czy związek z narcyzem jest możliwy?

Prawdopodobnie zadajesz sobie pytanie: czy związek z narcyzem jest możliwy?. Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wiele zależy od odcienia narcyzmu, Twoich wewnętrznych zasobów i jego postawy. Partner, który cierpi na omawiane zaburzenie osobowości, raczej nie zechce uczestniczyć wraz z Tobą w terapii par. Narcyz postrzega samego siebie jako ideał, dlatego nie uważa, żeby jakakolwiek praca nad sobą była wskazana.

Nie widzi zresztą takiej potrzeby, ponieważ sam rzadko cierpi z powodu swojego zaburzenia osobowości. Paradoksalnie, brak empatii ułatwia mu wiele spraw i czyni życie wygodnym. Nie odczuwa dyskomfortu, gdy Cię zdradza lub okłamuje. Choć narcyz na pierwszy rzut oka wydaje się przekonany o własnej perfekcji, to bardzo często ma niskie poczucie własnej wartości, które ukrywa, przywdziewając maskę. Nie zechce jej zdjąć nawet w gabinecie psychoterapeuty.

Pragnę rozróżnić dwie kwestie. Narcystyczne zaburzenie osobowości stanowi poważniejszy problem niż narcystyczne zachowania. W obu przypadkach cierpisz Ty jako partnerka, ale w drugim perspektywa jest nieco lepsza. Osobowość narcystyczna wymaga podjęcia długotrwałej psychoterapii. Partner, który ją reprezentuje, zazwyczaj odmawia skorzystania z profesjonalnej pomocy. Duży problem, jak wskazuje Erikson, stanowią zachowania narcystyczne. Promuje je współczesna popkultura, która pozostaje zorientowana na indywidualizm. Rodzi ona szkodliwe przeświadczenie, że moje potrzeby są najważniejsze i mogę zaspokajać je kosztem innych ludzi.

Jak wcześniej wspominałam, zaburzenie osobowości wymaga długoletniej psychoterapii. Pomaga ona zastąpić głęboko zakorzenione schematy z dzieciństwa ich bardziej wspierającymi odpowiednikami. Łatwiej zmodyfikować zachowania narcystyczne. Bardzo często wystarczy tu pogłębiona autorefleksja i chęć pracy nad związkiem.

Związek z narcyzem wydaje się na tyle wartościowy, że chcesz dać mu szansę? Skorzystaj z poniższych wskazówek.

1. Nie oczekuj zbyt wiele czułości i troski – osoby narcystyczne mają niższą empatię i rzadko ją okazują.
2. Ustal jasne granice w związku – nie pozwalaj na jakiekolwiek formy agresji, nadmierną kontrolę i chorobliwą zazdrość.
3. Jasno komunikuj partnerowi swoje potrzeby i zwracaj mu uwagę, gdy mimo złożonej obietnicy ich nie zaspokaja.
4. Spróbuj go zrozumieć, ale nie usprawiedliwiaj – wiele z nas myli te dwie kwestie. Jeśli wiesz, że on jest narcyzem, to pewne postawy raczej Cię nie zdziwią. Nie oznacza to, że masz tolerować złe zachowania, przez które cierpisz.

Narcyz ukryty w wieloletnim związku uchodzi za szczególnie niebezpiecznego partnera. Przyzwyczaiłyśmy się, że mężczyźni z tym zaburzeniem osobowości są głośni, lubią znajdować się w centrum uwagi i podkreślać swoją wyjątkowość. Narcyz ukryty to introwertyk, który zręcznie manipuluje innymi i wierzy, że przysługują mu specjalne prawa. Bywa mściwy. Zdarza mu się stosować przemoc. Trudno ją dostrzec, podobnie jak samo zaburzenie osobowości, bo narcyz ukryty sprawia wrażenie wycofanego i małomównego. Sprzyja to tworzeniu wieloletnich relacji.

Czy związek z narcyzem może być szczęśliwy?

Wiele moich pacjentek mówi: mój związek z narcyzem jest wyjątkowy. Nigdy czegoś takiego nie przeżyłam. On bywa taki czuły, doświadczam wówczas ogromnego szczęścia. Wierzę, że on w końcu się zmieni pod wpływem mojej miłości. W rzeczywistości rzadko tak się dzieje. Relacja z narcyzem przypomina rollercoaster. Czasem zdaje się, że sięgasz nieba, by po chwili spaść na samo dno.

Czy związek z narcyzem może być szczęśliwy? Nie chcę wyrokować, bo każda relacja przebiega inaczej, a każdy z partnerów wnosi do niej własną historię. Podejrzewam, że istnieją osoby, którym udało się stworzyć szczęśliwy związek z narcyzem. Wiele zależy od ich potrzeb, motywacji i rodzaju zgłaszanych trudności. Narcystyczne zaburzenie osobowości przysparza ich najwięcej. Człowiek nim dotknięty źle reaguje na krytykę, nie ma empatii i nierzadko nie potrafi kochać. Nie chce pracować nad sobą podczas terapii, bo nie widzi takiej potrzeby. Paradoksalnie, jemu żyje się dość wygodnie, to otoczenie ma z nim problem.

Jeśli Twój partner zdradza zachowania narcystyczne, ale nie jest narcyzem klinicznym, to istnieje większa szansa na zbudowanie szczęśliwego związku. Zachęcam Cię, aby skorzystała z kilku wskazówek, których udzieliłam Ci w poprzednim akapicie 🙂

Jak zakończyć związek z narcyzem?

Początkowo facet narcyz w związku bywa uroczy i czarujący. Nierzadko stanowi duszę towarzystwa i ma wielu znajomych. Potrafi zabrać nas na romantyczną randkę i spełnić nasze marzenia. Czujemy, że trafiłyśmy na idealnego mężczyznę, który wie, jak sprawić nam przyjemność. Jego atutem często jest nienaganny wygląd, do którego przywiązuje dużą wagę. Narcyz odnosi także liczne sukcesy w życiu zawodowym, nierzadko piastuje wysokie stanowiska. Wszystko to napełnia nas dumą i radością. Niestety, z czasem poznajemy również drugie, znacznie mroczniejsze, oblicze swojego partnera.

Osoba narcystyczna w związku początkowo nas hołubi, ale w pewnym momencie zaczyna dewaluować. Staje się względem nas niezwykle krytyczny. Nierzadko dopuszcza się przemocy psychicznej. Wiele z nas długo jej nie dostrzega. Umie wbijać szpile tak, aby nas zabolało, a jednocześnie trudno było udowodnić mu złą wolę. Gaslighting, czyli wygaszanie, stanowi często spotykany problem w związku z narcyzem. Partner próbuje nam wmówić, że coś źle zapamiętałyśmy, on nic takiego nam nie powiedział. Czasem sugeruje, że jesteśmy przewrażliwione i stawiamy mu absurdalne zarzuty. Wszystko to rodzi w nas poczucie odchodzenia od zmysłów. Sprawia, że przestajemy wierzyć swojej percepcji. Dlaczego wspominam o gaslightingu w tym akapicie? Świadomość tego zjawiska jest bardzo ważna, gdy zastanawiasz się, jak zakończyć związek z narcyzem.

Odchodząc od niego, przygotuj się na kilka rzeczy.

1. On będzie próbował Ci wmówić, że wyolbrzymiasz problem. Nie stosuje wobec Ciebie przemocy psychicznej, niczego złego nie zrobił etc. Odwracanie kota ogonem i gaslighting stanowią często spotykane metody manipulacji. Znając je, możesz się na nie uodpornić i nie pozwolić na to, aby narcyz zniechęcił Cię do rozstania.
2. Istnieje duże ryzyko, że po związku z narcyzem stracisz większość wspólnych znajomych. Twój eks potrafi zjednywać sobie ludzi, wywierając na nich dobre wrażenie. Sama zauroczyłaś się jego idealnym wizerunkiem, który stworzył na potrzeby pierwszych randek. Narcyz bardzo dobrze opanował techniki manipulacji. Niewykluczone, że opowie wspólnym znajomym, jak bardzo go skrzywdziłaś. Ukaże Twoją osobę w negatywnym świetle. Przypisze Ci mnóstwo wyimaginowanych wad. Warto przygotować się również na to, że wspólni znajomi, a nawet Twoi krewni, zaczną namawiać Cię do powrotu. Bardzo trudno oprzeć się tak silnej presji, dlatego tak ważną rolę odgrywa mocne osadzenie w wyznawanych wartościach. Jeśli kluczowy jest dla Ciebie brak przemocy w związku, to Twoja decyzja o rozstaniu ma solidny fundament.
3. Podział majątku i praw do opieki nad dzieckiem stanowi silny czynnik zapalny. Przygotuj się na to, że narcyz będzie próbował manipulować sądem. Może wypaść tak przekonująco, że skład orzekający stanie po jego stronie. Jeśli czeka Cię batalia sądowa, zbierz dowody, które świadczą o przemocy, licznych zdradach i/lub braku zaangażowania w życie rodzinne. Znajdź dobrego prawnika, który będzie reprezentował Twoje interesy.
4. Związek z narcyzem trudno zakończyć, bo on może próbować do Ciebie wrócić, gdy wyczuje, że znalazłaś się w sytuacji kryzysowej. Zdarza się, że ekspartner nie daje za wygraną. Nie potrafi pogodzić się z Twoją decyzją o rozstaniu, bo jego rana narcystyczna została odnowiona. Gdy chce przekonać Cię do zmiany stanowiska, ponownie staje się uroczy i czarujący. Pierwsze tygodnie z nim mogą przypominać raj na ziemi. Wszystko to ma sprawić, abyś uwierzyła, że on się zmienił. Niestety, poprawa nie trwa długo. On wkrótce ponownie skupi się tylko na sobie i zacznie ignorować Twoje potrzeby. Jeśli nie chcesz ulec jego urokowi, przygotuj sobie silną sieć wsparcia społecznego. Gdy on do Ciebie napisze lub zjawi się pod Twoim mieszkaniem, będziesz mogła zadzwonić do siostry/przyjaciółki. Spróbuj wprowadzić przynajmniej jedną bliską osobę w szczegóły. Powiedz, że boisz się jego powrotu i zręcznej manipulacji. Poproś siostrę/przyjaciółkę, aby stała się wówczas głosem rozsądku.
5. Niezależnie od tego, jak długo trwa związek z narcyzem, Twoja decyzja go zaboli. Warto pamiętać, że on prawdopodobnie już kiedyś doświadczył odtrącenia ze strony bliskiej osoby. Odchodząc od niego, uruchomisz w nim głęboko zakorzeniony schemat. Jeśli nawet Wasza relacja trwała stosunkowo krótko, przygotuj się na nietypowe zdarzenia. Pewnego dnia, np. w Twoje urodziny czy walentynki, on może pojawić się pod Twoim domem z nową partnerką. Będzie chciał w ten sposób Cię zranić i „zrewanżować” się za odrzucenie.
6. Rozstanie z narcyzem często wyzwala w nim strategię odwetową. On może zacząć Cię bardzo mocno krytykować. Nie pozwól, aby zaszczepił w Tobie kompleksy lub przypomniał o tych, z którymi uporałaś się jakiś czas temu. Narcyz nie potrafi radzić sobie z odrzuceniem i korzysta z nieadaptacyjnych rozwiązań. Uderza w Twoje poczucie własnej wartości i często robi to bardzo celnie.
7. Jak wcześniej wspominałam, on został bardzo skrzywdzony w dzieciństwie, ale Ty nie masz obowiązku znosić jego złego zachowania. Nie usprawiedliwiaj go i nie próbuj „naprawiać”. Jeśli doskwiera Ci poczucie winy po rozstaniu lub towarzyszy Ci ambiwalencja, skonsultuj się z psychoterapeutą. Czasem wystarczy kilka spotkań, aby nabrać dystansu i utwierdzić się w przekonaniu, że podjęłaś korzystną dla siebie decyzję.

Jeśli narcyz jest agresywny, parokrotnie podniósł na Ciebie rękę i boisz się jego reakcji, odejdź, gdy nie ma go w domu. Napisz mu wiadomość, a następnie zablokuj, aby nie mógł Tobą manipulować. Zadbaj o siebie, swoje bezpieczeństwo, zdrowie psychiczne i poczucie własnej wartości

Co po związku z narcyzem?

Jak długo trwa związek z narcyzem? Niektóre z nas odchodzą od razu, gdy on odkrywa swoje mroczniejsze oblicze lub budowanie relacji partnerskiej kończy się niepowodzeniem. Narcyz lubi koncentrować się na sobie, ignorując jednocześnie potrzeby innych. Zdarza mu się stosować względem nich przemoc psychiczną i manipulację. Niekiedy toksyczny związek trwa długie lata, poważnie nadwątlając poczucie własnej wartości. Jeśli przywykłyśmy do samopoświęcenia w imię miłości, dostrajania się do rodziców, to prawdopodobnie dłużej zajmie nam dostrzeżenie dysfunkcji w relacji. Trudniej też rozstać się z narcyzem niejawnym, który pozostaje milczący i wycofany.

Po związku z narcyzem pojawiają się trudne emocje. Warto pamiętać, że może doskwierać nam ambiwalencja. Narcyz funduje nam emocjonalny rollercoaster. Niektóre chwile spędzone z nim były wspaniałe, podczas gdy inne pozostawiły w nas głębokie rany emocjonalne. Nasz mózg źle znosi niejednoznaczność, dlatego doświadczając jej, skarżymy się na nie najlepsze samopoczucie. Niekiedy możemy tęsknić za narcyzem i rozważać powrót do niego, dlatego warto korzystać z silnej sieci wsparcia społecznego.

Odchodząc od narcyza, nawet jeśli jesteśmy pewne swojej decyzji, odczuwamy trudne emocje. Czasem doskwiera nam wstyd i poczucie winy, że przeoczyłyśmy sygnały alarmowe, tworząc toksyczny związek. Trudno nam rozmawiać o tym, czego doświadczyłyśmy, bo boimy się, że ktoś negatywnie nas oceni przez pryzmat niewłaściwych decyzji. Związek z narcyzem warto przeanalizować, aby wyciągnąć z niego wnioski na przyszłość. Jednocześnie zachęcam Cię do praktykowania samowspółczucia. Zastanów się, co powiedziałabyś swojej przyjaciółce w podobnej sytuacji. Czy uznałabyś ją za naiwną, a może dostrzegłabyś, że wiele kobiet na jej miejscu też doceniłoby starania narcyza na początkowym etapie znajomości. Nie bądź dla siebie taka surowa.

Toksyczny związek z narcyzem często pozostawia po sobie głębokie rany emocjonalne. Nie chcemy ponownie cierpieć, zaczynamy wątpić w swoją zdolność do właściwej oceny sytuacji, dlatego unikamy znajomości z mężczyznami. Zachęcam Cię do tego, abyś dała sobie czas i dopuściła do siebie wszystkie emocje. Przyjrzyj się im z ciekawością, zastanów się, o czym Cię informują. Warto przeanalizować swoje relacje z rodzicami i ich wpływ na więzi romantyczne. Jeśli poczujesz, że Twój problem sięga głębiej, nie bój się skorzystać z profesjonalnego wsparcia psychologicznego. Staraj się niczego nie przyspieszać. Kiedy uporasz się z trudnymi emocjami, prawdopodobnie otworzysz się na miłość.

Narcyz w związku często krytykuje swoją partnerkę. Robi to w mniej lub bardziej zawoalowany sposób. Poniżej przedstawię pewien przykład, abyś zrozumiała, dlaczego Twoje poczucie własnej wartości tak mocno ucierpiało.

Masz w szafie same sukienki? Mnie najbardziej kręcą kobiety w obcisłych jeansach, które mocno podkreślają pośladki.

Wiele osób wspomnianą wypowiedź uzna za niewinną i niefortunną. Wychodzimy z założenia, że każdy ma prawo informować o swoich preferencjach i fantazjach seksualnych. Jeśli taka wypowiedź nas boli, to pewnie wynika to z naszych kompleksów. Może nie akceptujemy swoich pośladków, bioder, ud etc. Sprzyja to przeoczeniu sygnałów alarmowych, które często pojawiają się przed wejściem w toksyczny związek. Powyższa wypowiedź sprawia, że odczuwamy brak akceptacji ze strony partnera. Na dodatek sugeruje on, że istnieją inne kobiety, które bardziej mu się podobają. Jeśli doświadczyłaś przemocy psychicznej i Twoje poczucie własnej wartości zostało nadwątlone, popracuj nad nim.

Osobowość narcystyczna w związku prawdopodobnie bardzo długo poddawała Cię manipulacji. Gdy padamy ofiarami gaslightingu, zaczynamy przypisywać sobie całą odpowiedzialność za zaistniałą sytuację. Nic dziwnego, że po związku z narcyzem zastanawiasz się, co zrobiłaś nie tak, że nie udało Wam się zbudować szczęśliwej relacji romantycznej. Niewykluczone, że on bombarduje Cię widokiem z nową partnerką. Może celowo bywać w tych miejscach co Ty, aby pokazać Ci, co straciłaś. Jeśli ta sytuacja Cię przytłacza, skorzystaj z konsultacji psychologicznej. Nie bój się poprosić o pomoc, gdy Twoje wewnętrzne zasoby okażą się niewystarczające.

Niekiedy związek z narcyzem przypłacamy depresją i niską samooceną. Potrzebna jest wówczas psychoterapia, którą czasem łączy się z przyjmowaniem antydepresantów.

Podsumowanie – jak rozpoznać narcyza w związku?

Termin narcyz jest dość pojemny i niejednoznaczny. Określa się nim zarówno ludzi, u których specjalista zdiagnozował narcystyczne zaburzenie osobowości, jak i jednostki zdradzające zachowania narcystyczne. Kliniczna postać stanowi poważne wyzwanie nawet dla doświadczonego psychoterapeuty. Praca z narcyzem nierzadko wiąże się z potrzebą superwizji, aby specjalista sam nie padł ofiarą manipulacji.

Zachowania narcystyczne są uciążliwe, ale można nad nimi pracować i skutecznie je modyfikować. Jeśli zauważyłaś je u swojego partnera, kluczową rolę odgrywa asertywna komunikacja potrzeb. Warto stawiać mu jasne granice i reagować, gdy je narusza. Istnieje wówczas szansa, że uratujecie swój związek.

Jeśli narcyz w związku stosuje wobec Ciebie jakąkolwiek formę przemocy, zadbaj o siebie. Rzadko namawiam kogoś do rozstania, ponieważ w swojej pracy pomagam ludziom radzić sobie z problemami w relacji, ale istnieją wyjątki od tej reguły. Nic nie usprawiedliwia przemocy, dlatego nie tłumacz jej trudnym dzieciństwem partnera. Dziś jest dorosłą osobą, która zdaje sobie sprawę z podejmowanych działań i odpowiada za nie.

Rozstanie z narcyzem jest trudne, dlatego warto się do niego przygotować, korzystając z własnej sieci wsparcia społecznego. Istnieje ryzyko, że on zacznie zachęcać Cię do powrotu. Bombardowanie miłością sprawia, że wierzymy w przemianę partnera. Narcyz często stosuje nieregularne wzmocnienia. Raz Cię hojnie wynagradza, a kiedy indziej surowo karze. Nie wiesz, czego możesz się po nim spodziewać, dlatego dużo o nim rozmyślasz. Wzmacniasz tym samym połączenia synaptyczne odpowiedzialne za więź z narcyzem. Trudniej Ci się od niego uwolnić i stanąć pewnie na własnych nogach. Jeśli zamierzasz rozstać się z narcyzem, odetnij się od niego. Zablokuj jego numer i konta na portalach społecznościowych. Nie możesz tego zrobić z powodu dzieci? Poproś przyjaciółkę/mamę/siostrę, aby towarzyszyła Ci, gdy Twój eks przyjdzie po nie, aby zabrać je do siebie. Spróbuj ograniczyć z nim kontakt do minimum, aby nie stać się ponownie ofiarą manipulacji.

Po rozstaniu z narcyzem mogą dosięgać Cię wątpliwości, czy podjęłaś właściwą decyzję. Są one całkowicie normalne, biorąc pod uwagę, że wcześniej on prawdopodobnie często usiłował obarczyć Cię winą za swoje niewłaściwe zachowanie. Jeśli czujesz, że trudne emocje przekraczają Twoje wewnętrzne zasoby, skorzystaj z profesjonalnego wsparcia psychologicznego. Rozstanie z toksycznym partnerem możesz przypłacić depresją lub stanami lękowymi. Istnieją także badania, które wskazują na to, że przemoc narcystyczna wywołuje zespół stresu pourazowego. W uporaniu się z traumą pomaga psychoterapia.

Bibliografia:

1. Behary W.T.; Rozbroić narcyza: jak radzić sobie z osobą zapatrzoną w siebie; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2020
2. Erikson T.; Otoczeni przez narcyzów; Wielka Litera, 2021
3. Hall J.L.; W cieniu narcyza. Jak rozpoznać toksyczną relację i uwolnić się z niej; Wydawnictwo Kobiece, 2021
4. Lowen A.; Narcyzm. Zaprzeczenie prawdziwemu ja; Wydawnictwo Czarna Owca, 2021
5. Pilarska A.; Kiedy love story zamienia się w horror; Charaktery, nr 3 (314), 2023
6. Woydyłło E.; Ludzie, ludzie. Jacy jesteśmy?; Wydawnictwo Literackie, 2022

Joanna Walczak

W pracy z klientami najważniejsze jest dla mnie indywidualne podejście.

Choć wydaje się, że ludzie mają podobne problemy i wszystko da się opisać konkretną jednostką chorobową, wierzę, że nie ma dwóch tych samych historii. Ważne jest dla mnie także stworzenie przestrzeni, w której klient poczuje się bezpiecznie – i w której łatwiej będzie nam wzajemnie się rozumieć. Dobre relacje są bardzo istotne w mojej pracy. W życiu także! W trakcie prowadzenia terapii indywidualnych wielokrotnie zauważyłam, jak wiele problemów związanych jest z relacjami właśnie. Zdarzało mi się zapraszać na sesję partnerów moich klientek – i wychodziło z tego dużo dobrego. Dlatego naturalnym krokiem było dla mnie pójście w stronę terapii par.

Jestem magistrem psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, posiadam Certyfikat Psychoterapeuty Poznawczo-Behawioralnego (PTTPB nr 482), ukończyłam studia podyplomowe z zakresu seksuologii klinicznej na SWPS.